ادب عربی

تحلیل شخصیت در رمان «بیت القاضی- العرّاب الأخیر» بر مبنای نظریه کارن هورنای

فرشته جمشیدی؛ شهریار همتی؛ یحیی معروف؛ حامد پورحشمتی درگاه

دوره 16، شماره 1 ، فروردین 1403، ، صفحه 103-130

https://doi.org/10.22059/jalit.2023.357282.612667

چکیده

ریاض القاضی یکی از نویسندگان معاصر عراقی است که در رمان«بیت القاضی- العرّاب الأخیر» عوامل مؤثر در شکل‌گیری شخصیت اقشار مختلف اجتماع را به تصویر کشیده است. پژوهش حاضر بر آن است، تا با شیوه توصیفی- ... بیشتر ریاض القاضی یکی از نویسندگان معاصر عراقی است که در رمان«بیت القاضی- العرّاب الأخیر» عوامل مؤثر در شکل‌گیری شخصیت اقشار مختلف اجتماع را به تصویر کشیده است. پژوهش حاضر بر آن است، تا با شیوه توصیفی- تحلیلی و بر اساس نظریه شخصیت کارن هورنای به نقد روان‌شناسانه رمان«بیت القاضی- العرّاب الأخیر» ریاض القاضی بپردازد و تیب‌های مختلف شخصیتی رمان را مشخص کند و ویژگی‌های روان‌رنجور آن را واکاوی کند و به ریشه یابی علل مؤثر در شکل گیری شخصیت‌های رمان بپردازد و هدف نویسنده را از آفرینش این گونه‌های شخصیتی را بررسی می‌کند. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است در این رمان تیب‌ شخصیتی پرخاشگر یا حرکت علیه دیگران نسبت به تیب‌های دیگر بسامد بیشتری دارد. از نیازهای روان‌رنجوری که هورنای مطرح می‌کند می‌توان به قدرت طلبی، تمایلات سادیسمی و عقدة حقارت و تلاش برای کسب مقام و موقعیت اجتماعی، کنار زدن رقیبان، بهره‌کشی از دیگران نام برد که نویسندگان تلویحاً آن‌ها را نقد می‌کند و آثار زیانبار هر کدام را به تصویر می‌کشد. از دلایلی که منجر به شکل‌گیری این نیازهای روان‌رنجور شده محیط فرهنگی و فضای نابسامان عراق است که نقش بسزایی در شکل دادن به شخصیت هر یک از افراد رمان دارد و آن‌ها را به افرادی ضد اجتماع تبدیل کرده است .

مشاهده مقاله

أنماط سردیّة الزمن فی شعر محمّد عفیفی مطر؛ قصیدة «خطوات مقتلعة» نموذجاً

حامد پورحشمتی؛ شهریار همتی

دوره 12، شماره 3 ، آذر 1399، ، صفحه 119-142

https://doi.org/10.22059/jalit.2019.254687.611878

چکیده

تمیّز الشعر العربیّ المعاصر بخرق جدران نظام القصیدة التقلیدیّ واتّسعت آفاقه الدلالیّة عن طریق تطعیم الخطاب الأدبیّ ببنیً سردیّة تنیر أقصی مبلغ من إبداع الشاعر فی تجسید الخیال والرؤیة الجمالیّة لمواضیع ... بیشتر تمیّز الشعر العربیّ المعاصر بخرق جدران نظام القصیدة التقلیدیّ واتّسعت آفاقه الدلالیّة عن طریق تطعیم الخطاب الأدبیّ ببنیً سردیّة تنیر أقصی مبلغ من إبداع الشاعر فی تجسید الخیال والرؤیة الجمالیّة لمواضیع أرجائه المثیرة. یعدّ الزمن بین أهمّ العناصر المکوّنة للسرد تقنیةً زاهرةً أتت العنایة بها انطلاقاً من التتابع المنطقیّ للأحداث، بینما لا یخضع الزمن السردیّ له الیوم، بل یمکن السارد أن یتلاعب ببنیته ویوظّف أنماط عدوله عن الخطّیّة عبر تمازج وتفاعل یقیمهما بین مستویات زمنیّة شتّی. لقد اهتمّ محمّد عفیفی مطر فی قصیدة «خطوات مقتلعة» بأنماط زمن السرد اهتماماً بالغاً بحیث یلمس بغزارة أنّ الزمن فیها یتحوّل دوماً ویتحقّق التداخل الزمنیّ ببناء جسر دلالیّ من أحداث الحال إلی الحدث الماضی والمستقبل. تعتمد هذه الدراسة علی المنهج الوصفیّ-التحلیلیّ وتهدف أیضاً بمتابعة عنصر الزمن فی هذه القصیدة إلی تسلیط الضوء علی حوافزه ووظائفه السردیّة. لقد وصل البحث إلی أنّ القصیدة تتّسم بالنسیج الزمنیّ المتماوج فی حنایا أحداث اللحظة الآنیة الّتی تستطیع أن تشمل الماضی فی وحدة شعریّة ثمّ تبغی رؤیة الآتی فی أخری؛ فیتلاعب الشاعر بالنسق الزمنیّ للسرد ویخرج مراراً عن رتابة الأزمنة مستمدّاً من المفارقات الزمنیّة لسدّ الفجوات الجذریّة فی الماضی أو إخباره العاجل بالأحداث اللاحقة وقد یتدخّل فی مدی حرکة الزمن.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 16 (1403)

دوره 15 (1402)

دوره 14 (1401)

دوره 13 (1400)

دوره 12 (1399)

دوره 11 (1398)

دوره 10 (1397)

دوره 9 (1396)

دوره 8 (1395)

دوره 7 (1394)

دوره 6 (1393)

دوره 5 (1392)

دوره 4 (1391)

دوره 3 (1390)

دوره 1 (1388)

نویسنده = همتی، شهریار

تحلیل شخصیت در رمان «بیت القاضی- العرّاب الأخیر» بر مبنای نظریه کارن هورنای

چکیده

أنماط سردیّة الزمن فی شعر محمّد عفیفی مطر؛ قصیدة «خطوات مقتلعة» نموذجاً

چکیده